Plataan (Platanus)

De plataan, met zijn kenmerkende gevlekte schors en weelderige bladerdak, is een symbool van kracht en uithoudingsvermogen. Deze majestueuze boom geeft een klassieke uitstraling aan parken en langs lanen. Hij is, net als de Eik, Wilg, Zachte Berk en Grove Den goed bestendig tegen het veranderende klimaat.

Boom

1. Familienaam en oorsprong

Platanen behoren tot de familie Platanaceae. Deze bomen zijn bekend om hun kenmerkende schors, die in platen afschilfert, en hun grote, hartvormige bladeren.

Enkele bekende soorten zijn de Oosterse plataan (Platanus orientalis) en de Westerse plataan (Platanus occidentalis). Ze komen uit de Balkan, Klein Azie of Amerika. Ze passen dus wel redelijk in een ecologisch tuinontwerp of in een natuurtuin.

2. Standplaats

Platanen zijn robuust en kunnen goed gedijen in verschillende omgevingen, van stedelijke straten tot parken. Ze zijn niet wintergroen en verliezen wel veel blad.

Ze verkiezen een plaats in de volle zon en zijn tolerant ten opzichte van luchtvervuiling. Ze zijn klimaatveranderingsbestendig en houden veel water vast.

Vroeger stonden ze statig langs de gehele Zandvoortselaan van Bentveld naar Zandvoort. De gemeente heeft ze weggehaald - waarschijnlijk in verband met het vele blad. Erg jammer, deze boom zorgt voor schaduw en statuur.

3. Grondsoort en hoogte

Deze bomen zijn niet kieskeurig wat betreft grondsoort, zolang de grond maar goed doorlatend is. Platanen kunnen tussen de 30 en 40 meter. Dus niet direct geschikt voor een stadstuin (al kan een dakplataan of in lei plataan natuurlijk wel).

4. Combineren en gebruik

Platanen zijn uitstekend als solitaire bomen in grote tuinen of parken. Ze kunnen ook langs straten of in rijen langs lanen geplant worden. Hun grote, dichte bladerdak biedt verkoelende schaduw in de zomer.

5. Wanneer te planten?

De beste tijd om platanen te planten is in de herfst of het vroege voorjaar, wanneer de grond vochtig is en de temperaturen mild. Maar als het moet, moet het. Bij de aanleg van een tuin in Castricum, heb ik er 2 in de zomer geplant (let op: wel veel water geven.)

6. Vermeerderen

Platanen kunnen worden vermeerderd door zaad of door stekken. De vermeerdering door stekken is echter vaak effectiever en zorgt voor snellere groei en ontwikkeling van de boom.

7. Onderhoud & ziektes

Platanen vereisen over het algemeen weinig onderhoud. Regelmatige inspectie op tekenen van ziekten of plagen is ook aan te raden. Het herkennen en behandelen van deze problemen is cruciaal voor het behoud:

1. Platanenroest: Deze schimmelziekte kenmerkt zich door gele vlekken op de bladeren, die later bruin worden. Sterk aangetaste bladeren kunnen vroegtijdig vallen. Goede luchtcirculatie en het verwijderen van aangetaste bladeren kunnen helpen bij de beheersing.
2. Massariaziekte: Deze ziekte veroorzaakt het afsterven van takken, wat een risico kan vormen voor de veiligheid. Aangetaste takken moeten zo snel mogelijk worden verwijderd.
3. Antracnose: Veroorzaakt bruine vlekken op de bladeren en kan leiden tot bladverlies. Preventieve fungiciden en het opruimen van bladafval kunnen helpen bij de beheersing.

8. Hoe te snoeien?

Correct snoeien is belangrijk voor de gezondheid en esthetiek van platanen. Hier zijn enkele richtlijnen van de ecohovenier:

• Beste tijd: De beste tijd om platanen te snoeien is in de late herfst of winter, wanneer de boom in rust is.
• Snoeitechniek: Verwijder dode, beschadigde of kruisende takken. Maak gladde sneden dicht bij de stam of hoofdtakken om de boom snel te laten genezen.
• Vormsnoei: Houd bij het snoeien de natuurlijke vorm van de boom in gedachten. Overmatig snoeien moet worden vermeden, omdat dit de boom kan verzwakken.

NOTE: mocht je er een omzagen, ga nog even door: zaag hem in mooie stukken, laat hem 2 jaar liggen en het is super goed brandhout.